مجموعه دروس افتتاحیه کلژ دو فرانس به همت انتشارات فرهنگ جاوید و همکاری سایت انسان‌شناسی و فرهنگ روانه بازار شده است. این مجموعه به دبیری دکتر ناصر فکوهی و در زمینه‌های مختلف اقدام به انتشار دروس افتتاحیه کلژ دو فرانس می‌کند.
فکوهی در یادداشتی درباره این مجموعه می‌گوید: «کلژ دو فرانس یکی از معتبرترین مؤسسات دانشگاهی جهان به‌شمار می‌رود. این دانشگاه در عین‌حال بیشتر از آن‌که دانشگاه باشد، مرکزی است برای گسترش دانش انسانی در پیشرفته‌ترین و آخرین مراحل تحول و تکامل آن. هر بار استاد جدیدی، از خلال فرآیندی دموکراتیک، آزاد و براساس مشورت و نظر مشترک دیگر اساتید به این مرکز راه می‌یابد، یا بر کرسی استادی تکیه می‌زند که پیش از او رشته‌ای از میان رشته‌های بی‌شمار علوم را گشوده است، یا براساس تخصص استاد جدید برای وی کرسی ویژه‌ای تأسیس می‌کنند.
استاد جدید، نخستین درس خود را در برابر همکاران آتی‌اش ارایه می‌دهد و در این درس نه‌فقط برنامه خویش را برای سال‌های پیش‌رو ترسیم می‌کند، بلکه فراتر از آن در یک سخنرانی موجز و فشرده حاصل تجربه‌ای درازمدت و پربار را به سایر عالمان حاضر در جلسه عرضه می‌کند. از این‌رو، درس‌های افتتاحیه کلژ دو فرانس از معروفیتی جهانی برخوردارند و به اکثر زبان‌های مهم جهان ترجمه شده‌اند. این درس‌ها افزون بر آن‌که اغلب حاوی نکاتی بسیار ارزنده در زمانه خود هستند، در نگاهی تاریخی و درازمدت نیز عموماً عمری دیرپا دارند، چنان‌که امروز هنوز می‌توان درس‌هایی را که پنجاه یا شصت سال پیش در زمینه‌های مختلف ارایه شده‌اند، خواند و بسیار آموخت. این عمر طولانی به‌ویژه در زمینه علوم انسانی و علوم اجتماعی که با پدیده‌های درازدامن و پایدار رابطه دارند بیشتر است.»
ژاک نیشه در این خطابه که در سال ۲۰۱۰ ایراد کرده است در ابتدا برای معرفی تئاتر می‌گوید: «در هر مدرسه‌ای حیاطی برای زنگ تفریح هست؛ و شاید در هر حیاطی، كودكی هست كه هم‌چون پسربچه كوچه‌های مونتویدئو از شادی فریاد می‌كشد: دلم نمی‌خواهد هرگز بمیرم، چون می‌خواهم همیشه بازی كنم! این همان فریادی است كه تئاتر خطاب به ما برمی‌كشد، حتی در دردناك‌ترین تراژدی‌هایی كه وقتی به‌پایان می‌رسند، اجساد دوباره جان می‌گیرند و برای ادای احترام پیش می‌آیند.»
وی در ادامه و برای تاکید بیشتر بر آموختن مدام می‌گوید: «ترجیح می‌دهم كه بدون فوت وقت اعتراف كنم: پس از چهل سال تجربه در تئاتر گمان می‌كردم كه با پاره‌ای از قواعد تئاتر آشنا هستم. اما هنگامی كه به كلژ دو فرانس نزدیك شدم، نگهبان آن، كلود برنار (فیلسوف فرانسوی) كه روز و شب در مقابل در كشیك می‌دهد، هنگام عبور جلو مرا گرفت: شاید آنچه به گمان خود می‌شناسیم، همان‌چیزی باشد كه مانع آموختن‌مان است.»
کتاب «تئاتر وجود ندارد» از دو بخش تئاتر وجود ندارد (درس افتتاحیه ژاک نیشه) و نمایه تشکیل شده است. نیشه در پایان درس خود می‌گوید: «اجازه دهید که با نقل این آخرین داستان، به پرسه زنی‌هایم پایان دهم. درست فهمیده‌اید این پیشه من و مایه مسرت من است: روزی مردی پیش یک مدیر سیرک رفت و از او پرسید آیا احیانا در برنامه‌هایش نیاز به کسی ندارد که بتواند از پرندگان تقلید کند؟ مدیر سیرک گفت: نه. آن‌وقت مرد به سرعت از پنجره پرواز کرد و رفت.»
کلژ دو فرانس یا کالج فرانسه موسسه‌ای برای آموزش عالی (تحصیلات تکمیلی) و مکانی برای آن دسته تحقیقات مبنایی است که تلفیقی از آموخته‌ها و کوشش مضاعف است، که توسط فرانسیس اول (پادشاه فرانسه از 1515 تا 1547) بنیان نهاده شد. از زمان تأسیس، نقش کالج مشروط به دو گزاره کلیدی بوده است: ۱- اعضای آن از برجسته‌ترین دانشوران و در طیف وسیعی از موضوعات، توسط پروفسورها برگزیده می‌شوند و لذا هیچ صلاحیت ویژه‌ای لازم نیست. ۲- هیچ آزمون و امتحانی در کار نیست و هیچ مدرکی اعطا نمی‌شود.
کالج فرانسه، چهار مؤلفه اساسی دیگر نیز دارد: ۱- این جمله با حروف طلایی در بالای تالار اصلی کالج نقش بسته است: «فکر متصلب نه! ایده تفکر آزاد، آری» ۲- هدف کالج، تدریس علوم در حال تولید است. ۳- پروفسورها در کالج بدون هیچ شرطی انتخاب می‌شوند، به‌جز اینکه باید عالی‌ترین فرد در رشته خود باشند. ۴- آموزش‌ها در کالج فرانسه، مبتنی بر دانش پیشینی و تثبیت شده (کلاسیک) نیست، بلکه بر پایه علوم در دست تولید ارائه می‌شود. همین نکته اساسی باعث شده است که مطالب آموزشی، هر سال بنابر آخرین تحقیقات و پژوهش‌ها تغییر کند و هیچ قالب و الگوی از پیش تعیین شده‌ای وجود نداشته باشد. شعار کلژ دو فرانس (کالج فرانسه) این است: ما پروفسورها را آموزش می‌دهیم!
از مجموعه دروس افتتاحیه کلژ دو فرانس تا به‌حال پنج عنوانبه چاپ رسیده است:
۱- نشان شناسی ادبی از رولان بارت
۲- درباره فن از نوشته پل والری
۳- در جست‌وجوی زبان کامل از امبرتو اکو
۴- تئاتر وجود ندارد از ژاک نیشه
۵- جامعه‌شناسی تمدن مدرن از رمون آرون
کتاب «تئاتر وجود ندارد» از ژاک نیشه با ترجمه مهستی بحرینی در ۶۸ صفحه با شمارگان یک‌هزار نسخه به قیمت ۶ هزار تومان توسط انتشارات فرهنگ جاوید روانه بازار کتاب شده است.
نظر شما